Wat is een ontwerpende aanpak?

Complexe maatschappelijke vraagstukken hebben geen duidelijke eigenaar. Ze zijn van iedereen en niemand tegelijk en raken vaak meerdere domeinen. De perspectieven van belanghebbenden, zoals overheden, burgers en bedrijven, liggen vaak niet op een lijn. Een ontwerpende aanpak besteedt daarom veel aandacht aan het ophalen van deze perspectieven. Ontwerpers gaan op zoek naar gezamenlijke waarden tussen de tegenstrijdigheden. Een ontwerpende aanpak biedt hen de tools en methoden om te snappen wat de verschillende belangen drijven.

Complexe maatschappelijke opgaven komen vaak vast te zitten. Door een vraagstuk te herformuleren, creëer je ruimte om door bestaande systemen en gedragingen te breken. Dit wordt ook wel reframing genoemd. Ontwerpers zijn hierin getraind. Zij bevragen de manier waarop er naar een uitdaging gekeken wordt. Ze focussen op de gewenste toekomst in plaats van de problemen van vandaag. Met metaforen en verbeelding brengen ontwerpers nieuwe oplossingsrichtingen tot leven. Zo kan een ontwerpende aanpak vastgelopen debatten openbreken en helpen bij het ontwikkelen van een langetermijnvisie.

Verbeeldingskracht is nodig bij het werken aan transities, want mensen ondernemen vaak pas actie als ze een beeld hebben waarvoor ze het doen. Daarom is vormgeven een belangrijke tool bij een ontwerpende aanpak. Door abstracte ideeën, gevoelens en toekomstmogelijkheden te verbeelden, zijn ze makkelijker te bespreken. Ontwerpers werken aan concrete oplossingen met het vormgeven van producten, diensten en systemen. Door prototypes te toetsen, zorgen ze voor oplossingen die aansluiten bij de praktijk.

Complexe vraagstukken kunnen niet in één project of stap worden ‘opgelost’. Meerdere kleine resultaten zijn nodig om tot een grote systeemverandering te komen. Een ontwerpende aanpak biedt hierin houvast. Deze gaat uit van een lerend ritme: onderzoeken, ontwikkelen, implementeren, reflecteren en doorontwikkelen. Zo werk je stap voor stap naar concrete resultaten en breng je deze verbeteringen direct in de praktijk. Ontwerpers faciliteren dit proces vanuit een relatief neutrale rol, omdat niet één specifiek belang maar de opgave centraal staat.