Waarom is er nog veel te winnen op het gebied van implementatie binnen publieke ontwerppraktijken? Shay Raviv legt uit:
“In mijn werk heb ik veel meegemaakt dat samenwerkingsprojecten voor maatschappelijke vraagstukken niet het beste resultaat opleveren. Vaak worden ontwerpuitkomsten niet volledig geïmplementeerd of slagen samenwerkingspartners er niet in om continuïteit te waarborgen. Hoewel er aandacht wordt besteed aan onderzoek, co-creatie en procesbegeleiding in veel van deze experimentele samenwerkingsstructuren, blijven veelbelovende ontwerpvoorstellen vaak aan het einde van de onderzoeks- en ontwikkelingsfase op de plank liggen.”
In haar werk bij ontwerponderzoeksbureau STBY, De Voorkamer in Utrecht en samenwerkingen met organisaties als Dutch Design Foundation, What Design Can Do, Social Design Police en BAK, ervaarde Shay regelmatig de tekortkomingen in implementatie en continuïteit van projecten.
Waar loopt de implementatie spaak?
“Implementatie is een continu proces. Vaak ontstaat de misvatting dat implementatie duidt op ‘afronden’ of ‘eindigen’, terwijl de implementatie vaak juíst vraagt om ‘transformeren’. In duurzame continuïteit en implementatie gaat het om het benaderen van implementatie als een dynamisch proces. Het vormgeven van dit proces is ingewikkeld. Het vraagt om onderhoud, maar bij wie ligt die verantwoordelijkheid? Het vraagt om transformatie, maar wie faciliteert die transformatie en waar moet die plaatsvinden? Het vraagt om actualiseren, maar wie stuurt bij en hoe geef je die ontwikkeling vorm? Het gaat om realiseren, maar wie neemt het voortouw en de verantwoordelijkheid? Er komen vragen bij kijken die per context weer volledig verschillend zijn. Deze vragen en nog vele andere maken het moeilijk om ervoor te zorgen dat de resultaten op de juiste plek ‘landen’.”
Hoe werken we toe naar effectieve borging van continuïteit in projecten?
De kracht van een ontwerpende aanpak is maatwerk. Het ontwerpproces wordt afgestemd op het vraagstuk. Het brede spectrum van publieke ontwerppraktijken maakt het lastig een vast protocol te ontwikkelen voor effectieve borging van continuïteit; ook dat is maatwerk. Shay Raviv geeft in haar onderzoek vijf benaderingen – die los van elkaar en in overlap toepasbaar zijn – met verschillende vormen waarin een ontwerpoplossing beter kan ‘landen’.
Geïntegreerde benadering
Het integreren van een initiatief in een bestaande organisatie of instelling.
Integratie in een bestaande organisatie of instelling vraagt om samenwerking vanaf het begin. Ontwerpers en de organisatie onderzoeken samen het probleem, formuleren een ontwerpvraag en testen oplossingen. Door gedeelde verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld via gezamenlijke subsidieaanvragen, wordt eigenaarschap bevorderd en continuïteit geborgd.
Onafhankelijke benadering
Het oprichten van een nieuw zelfstandig initiatief
Oprichting van een zelfstandig initiatief biedt onafhankelijkheid, voorkomt belangenconflicten en verdeelt verantwoordelijkheden over meerdere partijen. Dit kan in de vorm van een winstgevend bedrijf of een non-profitorganisatie. Het opzetten van zo’n entiteit vraagt in de beginfase om intensieve inzet van de ontwerpers, en om een partij die eigenaarschap neemt.
In-House benadering
Eigenaar worden van een product of dienst
Hierbij wordt het initiatief onderdeel van de ontwerpstudio zelf, als dienst of product. Dit biedt creatieve vrijheid en diversiteit, doordat consultancy en eigen initiatieven worden gecombineerd. Het vraagt wel om balans tussen inkomstenstromen en een team dat zowel klantopdrachten als eigen projecten aankan.
Methodologische benadering
Het initiatief vertalen naar overdraagbare kennis
Wanneer directe implementatie niet mogelijk of wenselijk is, kan een initiatief worden vertaald naar overdraagbare kennis, zoals een toolkit of training. Dit maakt de kernprincipes toegankelijk voor nieuwe contexten, al vereist het actieve betrokkenheid van ontwerpers om gebruik te waarborgen.
Plaatsgebonden benadering
Het creëren van een nieuwe fysieke en lokale ruimte
Het creëren van een fysieke, hyper-lokale ruimte verankert een initiatief binnen een gemeenschap en overstijgt tijdelijke interventies. Dit biedt kansen voor samenwerkingen, inkomsten uit bijvoorbeeld horeca of cultuurprogramma’s, en duurzame impact door in te spelen op lokale behoeften.
Publicaties over het implementeren van ontwerpuitkomsten
Het implementeren van ontwerpuitkomsten kan uitdagend zijn. De complexiteit van de publieke omgeving maakt het niet simpeler. Gelukkig is er ook al veel onderzocht en geleerd over dit onderwerp. Hieronder vind je een bundeling van onderzoeken en publicaties die je verder kunnen helpen om jouw publieke ontwerppraktijk te verduurzamen.
Heb jij een aanvulling op deze bundeling van publicaties over impactvol implementeren? We horen het graag via PONT@dutchdesignfoundation.com.
Beyond projects, Shay Raviv (Engelstalig).
Beyond Projects is een interactief essay, dat manieren onderzoekt om social design-initiatieven duurzaam en op lange termijn voort te zetten, om te werken voorbij tijdelijke projecten. Het onderzoek verkent verschillende benaderingen die ontwerpers kunnen helpen om initiatieven te integreren in bestaande structuren of ze op eigen kracht verder te ontwikkelen.
Voor wie?
Wanneer je beter wil begrijpen hoe goede borging/implementatie van ontwerpoplossingen eruitziet in de praktijk, of behoefte hebt aan concrete implementatie-vormen die passen bij de context.
Searching for Design Research Questions: Some Conceptual Clarifications, Alain Findeli, Keith Russel (Engelstalig)
Deze publicatie verkent de fundamentele aard van onderzoeksvragen binnen designonderzoek en biedt conceptuele verheldering over hoe deze vragen geformuleerd en onderzocht kunnen worden. De auteurs pleiten voor een holistische en contextgevoelige benadering, wat een goede basis kan bieden voor duurzame implementatie.
Voor wie?
Wanneer je op zoek bent naar perspectieven op hoe ontwerpoplossingen zich verhouden tot de realiteit van het systeem en de samenleving.
The Metamorphosis of the Designer: A Prerequisite to Social Transformation By Design (engelstalig), Alain Findeli.
Dit essay is een pleidooi voor de ontwerpsector om eigenaarschap te pakken in maatschappelijke opgaven. Findeli gelooft dat ontwerpers zich bewust moeten zijn van hun potentieel als katalysatoren voor verandering en dat deze “metamorfose” van de ontwerper essentieel is om maatschappelijke transformaties te stimuleren – het richt zich dus op de persoon achter de ontwerper.
Voor wie?
Voor ontwerpers die beter willen begrijpen hoe ze hun rol kunnen pakken als pionier in het duurzaam implementeren van ontwerpoplossingen.
Designing with and within Public Organizations: Building Bridges Between Public Sector Innovators and Designers (engelstalig), André Schaminée.
Hoe kunnen ontwerpers en publieke organisaties effectief kunnen samenwerken om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken? Dit boek benadrukt de noodzaak voor bruggenbouwers die de kloof tussen de innovatieve capaciteit van de publieke sector en het ontwerpveld kunnen overbruggen om duurzame, impactvolle oplossingen te creëren.
Voor wie?
Dit boek is geschikt wanneer je je kennis wil verdiepen over publieke ontwerppraktijken en wil leren van goed geïntegreerde projecten.
Experimenteren En Opschalen I Hoe Ministeries Zoeken Naar Oplossingen Voor Maatschappelijke Opgaven, NSOB
Dit essay gaat over de dynamiek van experimenteren en opschalen, in de context van maatschappelijke vraagstukken binnen de overheid. Er worden verschillende concepten, opties en oplossingsrichtingen beschreven die ontwerpers en publieksmedewerkers kunnen inschakelen.
Voor wie?
Voor ontwerpers en ambtenaren die willen leren hoe je experimentele projecten binnen de overheid opschaalt, en hierbij behoefte hebben aan concrete werkbladen en tools.
Reflecties uit de praktijk
In september 2024 gaf Shay samen met PONT een masterclass over de duurzame implementatie van ontwerp. Ze deelde resultaten en inzichten uit haar onderzoek. Tamas Erkelens en Yosser Dekker deelden hun ervaringen en perspectieven uit de praktijk. Tijdens de sessie konden deelnemers hun eigen casussen meten aan de frameworks van Shay, waar mooie nieuwe invalshoeken werden gevonden. Samen met de deelnemers haalden we op wat dit onderwerp losmaakt, en waar professionals die ontwerpoplossingen willen integreren mee te maken hebben in de dagelijkse praktijk. We delen een aantal inzichten.
Waar de energie zit, zit ook de continuïteit
“Wanneer je zelf de regie loslaat, kan een ander ook meer oppakken. Een ontwerpoplossing blijft ook itereren, door los te laten dat het proces ‘op jouw manier’ moet verlopen. Op het moment dat anderen het oppakken, geef je hen ruimte om het op hun manier te doen. Waar die energie zit, zit ook de continuïteit.”
De waarde van ontwerp expliciet maken, helpt het te borgen.
“Om een project goed te laten landen, is het van belang om gaandeweg aan te kaarten waarom het belangrijk is dat een project landt. De waarde van een ontwerpende aanpak is soms lastig te communiceren. Hoe maak je actief ruimte voor een ontwerpende aanpak, zodat stakeholders zich gewenst toewijden aan de implementatie ervan?” Dit onderwerp is op de radar bij PONT en wordt in 2025 opgepakt, we houden je op de hoogte via onze kanalen.
Het delen van gedeelde ervaringen geeft energie om voorvechter te zijn.
Veel deelnemers hadden vergelijkbare ervaringen. Door ervaringen te delen en actief met elkaar mee te denken ontstond er een fijne sfeer van herkenning. Soms biedt het al lucht om te weten dat je niet alleen bent in dit soort uitdagingen, ondanks dat je nog geen concrete oplossing hebt gevonden.
Nieuwe masterclass Duurzame Implementatie van Ontwerp met Shay Raviv, 7 februari 2025
De masterclass wordt nog een keer gegeven op 7 februari 2025. We bouwen graag voort op de lessen die we hebben opgedaan en diepen het onderwerp verder uit. We leren graag samen met jullie op basis van casussen uit de praktijk.
Lees meer en meld je aan via deze link