‘Stem voor de Paling’ is een project waar met een ontwerpende aanpak wordt gewerkt aan de ecologische waterkwaliteit in Amsterdam. Onder leiding van Joyce van den Berg, landschapsarchitect en hoofdontwerper bij de Gemeente Amsterdam, in samenwerking met Thijs de Zeeuw, landschapsarchitect en oprichter van het ‘Palingpark’, wordt waterbeheer in de stad aangepakt met een holistische benadering.
Naar aanleiding van de Kaderrichtlijn Water 2027, die Nederland oproept tot een aanzienlijke verbetering van de waterkwaliteit, wordt gezocht naar alternatieve manieren om het stadswater schoon te houden. ‘Stem voor de Paling’ richt zich niet alleen op biodiversiteit en waterkwaliteit, maar wil door middel van samenwerking tussen burgers, wetenschappers, en ambtenaren het stedelijk waterbeheer ook invoelbaar en tastbaar maken voor een breed publiek.
“We zorgen ervoor dat we zoveel mogelijk verschillende perspectieven aan tafel hebben, zodat we het onverwachte juist laten verrassen.” — Joyce van den Berg, ontwerper en landschapsarchitect bij Gemeente Amsterdam
Het betrekken en integreren van niet-menselijke perspectieven.
Dit project is een goed voorbeeld van een ontwerpende aanpak waar het betrekken en integreren van verschillende perspectieven centraal staat. Joyce en Thijs zijn erin geslaagd een brede groep mensen letterlijk en figuurlijk onder te dompelen in de wereld van de paling en de stadswateren. Ze organiseerden snorkeltochten waarbij diverse stakeholders, waaronder 25 ambtenaren, zelf het water in gingen om het stedelijk waterleven te verkennen. Thijs benadrukt dat zulke activiteiten deelnemers niet alleen inspireren, maar hen ook fysiek en mentaal verbinden met het onderwerp: “Je wijdt je toe aan zo’n onderwerp als je zelf dat water in duikt,” vertelt Thijs.
Thijs ontwierp de maquette van het ‘Palingpark’ voor Stem voor de Paling, wat oorspronkelijk een initiatief is van de Ambassade van de Noordzee – die de zee en haar inwoners een politieke stem wil geven. Met het park bracht hij op een tastbare manier de leefwereld van de paling tot leven en stelde hij de vraag centraal: “Hoe ziet een park eruit vanuit het perspectief van een paling?” Het Palingpark maakte de noodzaak van gezonde wateren invoelbaar voor beleidsmakers en burgers, en zette de ecologische waterkwaliteit van Amsterdam op de agenda.
Verschillende perspectieven verenigen
De samenwerking binnen het project is divers: wetenschappers, ecologen, kunstenaars en ambtenaren delen hun kennis en inzichten. Joyce beschrijft hoe deze brede samenwerking bewust is samengesteld om een volledig beeld van de waterkwaliteit te verkrijgen: “We zorgen ervoor dat we zoveel mogelijk verschillende perspectieven aan tafel hebben, zodat we het onverwachte juist laten verrassen,” aldus Joyce. De diverse invalshoeken en expertisegebieden zorgen ervoor dat zowel ecologische als beleidsmatige uitdagingen worden belicht, waardoor er innovatieve oplossingen ontstaan die anders misschien niet aan bod waren gekomen.
Resultaten: waterkwaliteit op de kaart en in de praktijk
Het resultaat van deze gezamenlijke inspanning is niet alleen meer bewustzijn over waterkwaliteit, maar ook concrete richtlijnen en praktische maatregelen voor de verbetering van de stedelijke wateren. Mede dankzij het project worden er meetbare verbeteringen doorgevoerd in het ontwerp en onderhoud van de Amsterdamse wateren. Joyce benadrukt dat dit slechts het begin is van een lange termijn transitie waarin de ecologische waterkwaliteit centraal blijft staan.
Duiken in de gracht om de leefwereld van de paling te bezoeken
De 'palingkaart' van Amsterdam
De maquette van het palingpark
Meer weten over de ontwerpende aanpak?
‘Stem voor de Paling’ laat zien hoe het betrekken en integreren van verschillende perspectieven kan bijdragen aan het oplossen van complexe vraagstukken. Wil je meer weten over wat een ontwerpende aanpak is en inspirerende voorbeelden zien?
Lees meer over een ontwerpende aanpak en bekijk meer cases.